Ślady Joannitów w Polsce
Joannici wywodzą się od bractwa założonego w połowie XI wieku w Jerozolimie, które prowadziło szpitale. Z czasem bractwo przekształciło się w organizacje religijna i ostatecznie w zakon rycerski. W dobie wypraw krzyżowych i konieczności obrony Królestwa Jerozolimskiego Joannici okazywali się bardzo przydatni. Otrzymywali zamki nie tylko w Królestwie Jerozolimskim, le również w wielu państwach ówczesnej Europy. W połowie XII wieku był to już silny zakon, dbający o swoje przywileje bezpośrednio przy papieżach. Oczywiście utrzymywanie szpitali był nadal liczącą się działalnością, ale walka z muzułmanami to był również dobry interes. Joannici otrzymywali również nadania i przywileje od władców i książąt europejskich. Prawdziwy rozkwit potęgi zakonu nastąpił po przejęciu większości majątku po zlikwidowanym zakonie Templariuszy. Po upadku Królestwa Jerozolimskiego dzieje Joannitów związane były z pobytem na Cyprze, a później zdobyciu wyspy Rodos i utworzeniu własnego państwa pod bokiem muzułmanów. Joannici byli w stanie walczyć z imperium osmańskim tylko do pewnego momentu, w końcu opuścili Rodos i przenieśli się na Maltę, gdzie stworzyli swoje własne państwo. Malta utrzymywana była z dochodów wszystkich komturii, w tym także tych utworzonych na pograniczu Wielkopolski, Pomorza Zachodniego, Ziemi Lubuskiej i Nowej Marchii.
Na terenach dzisiejszej zachodniej Polski powstało wiele komandorii Joannitów, również na majątku przejętym po Joannitach. Z czasem nazywano je baliwatem brandenburskim. Jedna z komandorii powstała w Łagowie, we wsi, która należała kiedyś do Templariuszy, ale ten majątek nie został przekazany Joannitom, którzy kupili go w 1347 roku. Już w 1350 roku zaczęli budowę zamku, który wyglądał dosyć typowo dla Joannitów. Był to dom mieszkalny wpisany w mury na planie kwadratu i wieża, niżej wieloboczna, wyżej okrągła. Z czasem zamek w Łagowie opasano murami zewnętrznymi, podwyższono wieżę, zbudowano potężną basztę bramną, dobudowano resztę budynków. Rozbudowa zamku trwała przez trzy wieki. Zamek ten był zdobywany tylko raz, w czasie wojny trzydziestoletniej, zresztą bezskutecznie. Po kasacie zakonów w Prusach, ich majątki przejął król, który zamek w Łagowie odstąpił swoim współpracownikom. Zamek przetrwał do dzisiaj i pełni funkcje hotelowe. Więcej – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-lagowie/ .
W 1426 roku Joannici kupili dobra rycerskie w Słońsku i postanowili rozbudować dwór, budując zamek, który znacznie rozbudowali w XVI wieku otaczając go murami i fosa i budując wieżę. Szwedzi spalili ten zamek w połowie XVI wieku, a kilkadziesiąt lat później odbudowano go jako barokową rezydencję, z czasem rozbierając mury i zasypując fosę. Zamek ten został również odebrany Joannitom, ale dość szybko, z poparciem władz powstało stowarzyszenie starające się kontynuować tradycje Joannitów. W zamku powstało muzeum i archiwum Joannitów. Po II wojnie światowej zamek został rozszabrowany, a w 1975 roku podpalony i obecnie jest w ruinie (zobacz ruiny – https://discover.pl/zamek-joannitow-w-slonsku/ ).
Dość bezproblemowa reaktywacja Joannitów w Prusach jako stowarzyszenia była możliwa, ponieważ już od XV wieku postępowała stopniowa sekularyzacja zakonu od wewnątrz. Baliwat brandenburski w XVI przeszedł na protestantyzm i miał bardzo dużą autonomię. Joannici coraz bardziej przypominali świecką organizację, do której przynależność była zaszczytem zastrzeżonym dla szlachetnie urodzonych.